PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Opracowano na podstawie dokumentu z dnia 19 czerwca 2015 r.
technik pszczelarz 314206
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.
Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
1. CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik pszczelarz powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:
1) zakładania oraz prowadzenia pasieki metodami tradycyjnymi i ekologicznymi;
2) organizowania oraz wykonywania prac związanych z prowadzeniem produkcji roślinnej i zwierzęcej;
3) prowadzenia i obsługi pojazdów, maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej i pszczelarskiej;
4) prowadzenia sprzedaży produktów rolniczych i pszczelarskich.
2. EFEKTY KSZTAŁCENIA
Do wykonywania wyżej wymienionych zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, na które składają się:
1) efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów;
(BHP). Bezpieczeństwo i higiena pracy
Uczeń:
1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią;
2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce;
3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych;
5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;
6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka;
7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;
9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia.
(PDG). Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej
Uczeń:
1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej;
2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego;
3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej;
4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi;
5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży;
6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży;
7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej;
8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej;
9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej;
10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej;
11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej.
(JOZ). Język obcy ukierunkowany zawodowo
Uczeń:
1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych;
2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka;
3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych;
4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy;
5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji.
(KPS). Kompetencje personalne i społeczne
Uczeń:
1) przestrzega zasad kultury i etyki;
2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;
3) przewiduje skutki podejmowanych działań;
4) jest otwarty na zmiany;
5) potrafi radzić sobie ze stresem;
6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
7) przestrzega tajemnicy zawodowej;
8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania;
9) potrafi negocjować warunki porozumień;
10) współpracuje w zespole.
(OMZ). Organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika)
Uczeń:
1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań;
2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań;
3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań;
4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań;
5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy;
6) komunikuje się ze współpracownikami.
2) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru rolniczo-leśnego z ochroną środowiska, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów PKZ(R.c) i PKZ(R.d);
PKZ(R.c) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: ogrodnik, technik ogrodnik, pszczelarz, technik pszczelarz, rolnik, technik rolnik, technik architektury krajobrazu, technik hodowca koni, operator maszyn leśnych, technik leśnik, rybak śródlądowy, technik rybactwa śródlądowego, technik weterynarii, technik agrobiznesu, jeździec, mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, technik mechanizacji rolnictwa i agrotroniki
Uczeń:
1) wykonuje czynności kontrolno-obsługowe ciągników rolniczych;
2) stosuje przepisy prawa dotyczące ruchu drogowego;
3) przestrzega zasad kierowania ciągnikiem rolniczym;
4) wykonuje czynności związane z prowadzeniem i obsługą ciągnika rolniczego w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T.
PKZ(R.d) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: pszczelarz, rolnik, technik pszczelarz, technik rolnik, technik agrobiznesu, mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, technik mechanizacji rolnictwa i agrotroniki
Uczeń:
1) rozróżnia pojazdy, maszyny, urządzenia i narzędzia stosowane w produkcji rolniczej;
2) rozpoznaje części i podzespoły pojazdów, maszyn i urządzeń;
3) rozpoznaje rodzaje korozji oraz określa sposoby ochrony metali przed korozją;
4) rozróżnia czynniki siedliska i zabiegi uprawowe;
5) rozpoznaje gleby i ocenia ich wartość rolniczą;
6) klasyfikuje nawozy i ocenia ich wpływ na glebę i rośliny;
7) rozpoznaje gatunki roślin i zwierząt;
8) rozpoznaje rośliny uprawne i chwasty;
9) rozpoznaje rasy i typy użytkowe zwierząt gospodarskich;
10) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.
3) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie technik pszczelarz opisane w części II:
R.4. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej
1. Prowadzenie produkcji roślinnej
Uczeń:
1) określa wpływ czynników klimatyczno-glebowych na wzrost i rozwój oraz plonowanie roślin;
2) dobiera rośliny do warunków klimatyczno-glebowych i ekonomicznych danego rejonu;
3) dobiera zmianowanie roślin uprawnych do określonych warunków gospodarstwa rolniczego;
4) wykonuje prace związane z konserwacją urządzeń wodno-melioracyjnych;
5) planuje nawożenie organiczne i mineralne;
6) ocenia jakość materiału siewnego;
7) przygotowuje materiał siewny do siewu;
8) planuje zabiegi agrotechniczne do warunków glebowych i wymagań roślin uprawnych;
9) wykonuje zabiegi agrotechniczne związane z produkcją roślin uprawnych;
10) rozpoznaje choroby, szkodniki i chwasty roślin uprawnych;
11) dobiera metody i środki ochrony roślin zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin;
12) dobiera narzędzia, urządzenia i maszyny do prac w produkcji roślinnej;
13) obsługuje maszyny i urządzenia stosowane w produkcji roślinnej;
14) prowadzi uprawę roślin zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą i z Zasadami Wzajemnej Zgodności oraz rachunkiem ekonomicznym;
15) stosuje ekologiczne metody uprawy roślin;
16) przestrzega warunków przechowywania produktów pochodzenia roślinnego;
17) przechowuje oraz przygotowuje produkty pochodzenia roślinnego do sprzedaży;
18) prowadzi sprzedaż bezpośrednią produktów pochodzenia roślinnego.
2. Prowadzenie produkcji zwierzęcej
Uczeń:
1) określa położenie narządów i układów w organizmach zwierząt gospodarskich;
2) określa procesy życiowe zachodzące w organizmie zwierząt gospodarskich;
3) rozpoznaje gatunki, typy użytkowe i rasy zwierząt gospodarskich;
4) określa kierunki chowu zwierząt gospodarskich;
5) rozpoznaje i ocenia jakość pasz stosowanych w żywieniu zwierząt gospodarskich;
6) przygotowuje, konserwuje i przechowuje pasze;
7) analizuje wpływ racjonalnego żywienia zwierząt gospodarskich na wyniki produkcyjne i ekonomiczne;
8) dobiera narzędzia, urządzenia i maszyny do prac w produkcji zwierzęcej;
9) obsługuje maszyny i urządzenia stosowane w produkcji zwierzęcej;
10) wykonuje prace związane z żywieniem, rozrodem oraz pielęgnacją zwierząt gospodarskich;
11) wykonuje prace związane z higieną zwierząt i utrzymaniem pomieszczeń gospodarskich;
12) określa warunki zoohigieniczne w pomieszczeniach dla zwierząt gospodarskich;
13) prowadzi produkcję zwierzęcą zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą i z Zasadami Wzajemnej Zgodności;
14) rozpoznaje objawy chorobowe na podstawie wyglądu i zachowania zwierząt gospodarskich;
15) przestrzega zasad identyfikacji i rejestracji oraz obrotu zwierzętami gospodarskimi;
16) stosuje metody ekologiczne w produkcji zwierzęcej;
17) przygotowuje zwierzęta do aukcji, pokazów i wystaw;
18) przygotowuje zwierzęta i produkty pochodzenia zwierzęcego do sprzedaży;
19) prowadzi sprzedaż bezpośrednią zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego.
3. Prowadzenie gospodarki pasiecznej
Uczeń:
1) rozróżnia rasy pszczół;
2) określa budowę morfologiczną i anatomiczną oraz procesy fizjologiczne zachodzące w organizmie pszczół;
3) ocenia stan rodziny pszczelej w różnych porach roku;
4) ocenia wartość użytkową i hodowlaną pszczół i ich mieszańców;
5) zakłada i prowadzi pasiekę;
6) kieruje rozwojem rodzin pszczelich w sezonie pasiecznym;
7) prowadzi prace związane z rozmnażaniem rodzin pszczelich;
8) prowadzi wychów i wymianę matek pszczelich;
9) prowadzi gospodarkę wędrowną pszczół;
10) rozpoznaje choroby i szkodniki pszczół oraz szkodniki produktów pszczelich;
11) dobiera metody zwalczania chorób i szkodników pszczół;
12) prowadzi pasiekę metodami tradycyjnymi i ekologicznymi;
13) organizuje i prowadzi pozyskiwanie miodu, pyłku, wosku, mleczka, propolisu i pierzgi oraz jadu pszczelego;
14) ocenia jakość produktów pszczelich;
15) przetwarza produkty pszczele;
16) przestrzega warunków przechowywania produktów pszczelich;
17) przygotowuje produkty pszczele do sprzedaży zgodnie z obowiązującymi normami;
18) prowadzi sprzedaż bezpośrednią produktów pszczelich;
19) przestrzega zasad rachunku ekonomicznego podczas prowadzenia pasieki.
4. Wykorzystywanie zasobów bazy pożytkowej
Uczeń:
1) klasyfikuje pożytki pszczele według określonych kryteriów;
2) rozpoznaje rośliny pożytkowe;
3) ocenia wydajność nektarową i miodową roślin pożytkowych;
4) szacuje zasoby bazy pożytkowej w rejonie;
5) dobiera rośliny do poprawy bazy pożytkowej;
6) poprawia bazę pożytkową wokół pasieki;
7) określa odległość pasieki od bazy pożytkowej;
8) określa potrzeby pokarmowe rodziny pszczelej;
9) dostosowuje wielkość pasieki do zasobów bazy pożytkowej.
R.17. Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej
1. Organizowanie produkcji roślinnej
Uczeń:
1) planuje zmianowanie roślin w zależności od warunków klimatyczno-glebowych;
2) planuje i organizuje prace związane z uprawą roli, nawożeniem i ochroną roślin uprawnych;
3) dobiera maszyny, urządzenia i narzędzia do rodzaju zabiegów uprawowych;
4) dobiera technologie produkcji roślin uprawnych;
5) organizuje proces produkcji roślinnej zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą i z Zasadami Wzajemnej Zgodności;
6) nadzoruje realizację zadań w zakresie produkcji roślinnej;
7) stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony środowiska, ochrony roślin uprawnych i pszczół oraz bezpieczeństwa żywności.
2. Organizowanie produkcji zwierzęcej
Uczeń:
1) określa funkcje oraz znaczenie narządów i układów organizmu zwierząt gospodarskich;
2) określa warunki niezbędne do zabezpieczenia dobrostanu zwierząt gospodarskich;
3) dobiera rasy i typy użytkowe zwierząt do określonych warunków gospodarstwa i technologii produkcji;
4) określa fizjologiczne podstawy żywienia zwierząt gospodarskich;
5) ustala normy i dawki pokarmowe dla zwierząt gospodarskich;
6) planuje prace z konserwacją i przechowywaniem pasz;
7) organizuje proces produkcji zwierzęcej zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą i z Zasadami Wzajemnej Zgodności;
8) planuje produkcję zwierzęcą w gospodarstwie rolnym w oparciu o rachunek ekonomiczny;
9) nadzoruje realizację zadań wykonywanych w produkcji zwierzęcej;
10) korzysta z programów komputerowych wspomagających organizację i nadzorowanie produkcji zwierzęcej.
3. Organizowanie produkcji pszczelarskiej
Uczeń:
1) dobiera rasy pszczół do określonych warunków klimatycznych i pożytkowych rejonu;
2) planuje pasieczysko i pracownię pszczelarską;
3) planuje liczbę rodzin pszczelich;
4) nadzoruje zakładanie pasieki i jej wyposażenie;
5) dobiera sprzęt do przeglądu rodzin pszczelich;
6) przeprowadza przeglądy rodzin pszczelich;
7) prowadzi gospodarkę wędrowną pszczół;
8) określa przyczyny nastroju rojowego pszczół;
9) kieruje rozwojem rodzin pszczelich w ciągu roku;
10) prowadzi wychów matek pszczelich;
11) przygotowuje rodziny pszczele do przezimowania;
12) prowadzi pozyskiwanie produktów pszczelarskich;
13) dobiera sposoby zapobiegania chorobom pszczół oraz szkodnikom i zwalczania ich;
14) prowadzi dokumentację gospodarstwa pasiecznego;
15) sporządza kalkulację kosztów produkcji pszczelarskiej;
16) korzysta z programów komputerowych wspomagających organizowanie i nadzorowanie produkcji pasiecznej.
3. WARUNKI REALIZACJI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie technik pszczelarz powinna posiadać następujące pomieszczenia dydaktyczne:
1) pracownię pasieczną, wyposażoną w: sprzęt do obsługi rodzin pszczelich, wychowu matek pszczelich, wirowania i konfekcjonowania miodu, wytopu i klarowania wosku, pozyskiwania pyłku, propolisu, mleczka i jadu pszczelego, środki ochrony indywidualnej, pasieczysko z co najmniej 30 pniami z różnymi typami uli i kompletnym wyposażeniem uli, pasiekę zarodową prowadzącą programy hodowlane;
2) pracownię produkcji rolniczej, wyposażoną w: próbki nasion roślin uprawnych i miododajnych, okazy naturalne roślin i szkodników, atlasy roślin, zwierząt, chorób, chwastów i szkodników, przekroje, modele zwierząt gospodarskich, przykładowe karty technologiczne, próbki pasz, nawozów i środków ochrony roślin, katalogi maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w produkcji rolniczej i pszczelarskiej;
3) pracownię techniczną, wyposażoną w: przekroje, modele pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części, instrukcje obsługi maszyn i pojazdów rolniczych, budowle i sprzęt pasieczny, modele uli i pasieczyska, próbki materiałów do wyrobu i konserwacji uli.
Ponadto szkoła powinna posiadać pojazdy do nauki jazdy, plac manewrowy do nauki jazdy oraz poligon do nauki pracy maszynami rolniczymi.
Liczba przyrządów i aparatów w każdej pracowni powinna umożliwić wykonywania zadań praktycznych w grupach trzyosobowych.
Kształcenie praktyczne może odbywać się w: pracowniach i warsztatach szkolnych, placówkach kształcenia ustawicznego i placówkach kształcenia praktycznego, przedsiębiorstwach specjalizujących się w wytwarzaniu i przetwarzaniu miodu oraz innych produktów pszczelich, indywidualnych gospodarstwach rolnych z działalnością pszczelarską.
Szkoła organizuje praktyki zawodowe w podmiocie zapewniającym rzeczywiste warunki pracy właściwe dla nauczanego zawodu w wymiarze 4 tygodni (160 godzin).
Szkoła przygotowuje ucznia do kierowania ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym z przyczepą (przyczepami). Egzamin państwowy, wymagany do uzyskania prawa jazdy odpowiedniej kategorii, jest przeprowadzany zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151, z późn. zm.).
Szkoła przygotowuje ucznia do uzyskania uprawnień do wykonywania usług inseminacji matek pszczelich, których nabycie potwierdzone jest egzaminem przeprowadzanym przez podmiot, który uzyskał zgodę ministra właściwego dla rolnictwa zgodnie z ustawą z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, z późn. zm.).
4. Minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego1)
Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru rolniczo-leśnego z ochroną środowiska stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów |
260 godz. |
R.4. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej |
650 godz. |
R.17. Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej |
440 godz. |
1) W szkole liczbę godzin kształcenia zawodowego należy dostosować do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli odpowiednio dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie.