Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.

Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.

W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.

W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.

Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

(BHP). Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią;

2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce;

3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;

4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych;

5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;

6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka;

7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;

9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia.

(PDG). Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej

Uczeń:

1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej;

2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego;

3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej;

4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi;

5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży;

6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży;

7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej;

8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej;

9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej;

10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej;

11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej.

(JOZ). Język obcy ukierunkowany zawodowo

Uczeń:

1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych;

2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka;

3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych;

4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy;

5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji.

(KPS). Kompetencje personalne i społeczne

Uczeń:

1) przestrzega zasad kultury i etyki;

2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;

3) przewiduje skutki podejmowanych działań;

4) jest otwarty na zmiany;

5) potrafi radzić sobie ze stresem;

6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;

7) przestrzega tajemnicy zawodowej;

8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania;

9) potrafi negocjować warunki porozumień;

10) współpracuje w zespole.

(OMZ). Organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika)

Uczeń:

1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań;

2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań;

3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań;

4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań;

5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy;

6) komunikuje się ze współpracownikami.

PKZ(A.t) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie technik transportu kolejowego

Uczeń:

1) rozpoznaje elementy sieci kolejowej;

2) rozróżnia elementy dróg kolejowych oraz kolejowych obiektów mostowych i określa ich funkcje;

3) przestrzega zasad eksploatacji kolei;

4) rozróżnia tabor kolejowy i określa jego przeznaczenie;

5) charakteryzuje wyposażenie wagonów pasażerskich i towarowych;

6) posługuje się systemem znakowania taboru kolejowego;

7) wykonuje rysunki konstrukcyjne infrastruktury kolejowej;

8) odczytuje plany i rysunki schematyczne posterunków ruchu kolejowego;

9) klasyfikuje kolejowe usługi transportowe;

10) rozróżnia rodzaje dokumentów przewozowych;

11) rozpoznaje urządzenia sygnalizacji kolejowej;

12) posługuje się dokumentacją techniczną i instrukcjami dotyczącymi prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji kolejowej oraz przestrzega norm w tym zakresie;

13) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.

A.44. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów

1. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów na szlakach oraz posterunkach ruchu

Uczeń:

1) określa przeznaczenie poszczególnych rodzajów posterunków ruchu, budowli i urządzeń sterowania ruchem kolejowym;

2) przestrzega zasad numeracji torów i rozjazdów;

3) określa zadania i obowiązki pracowników zajmujących się prowadzeniem ruchu pociągów;

4) posługuje się rozkładami jazdy pociągów;

5) prowadzi ruch pociągów na posterunku ruchu i przyległych szlakach;

6) kieruje ruchem pociągów w sytuacji zamknięcia toru;

7) wykonuje prace związane z prowadzeniem ruchu pociągów zgodnie z systemem zarządzania bezpieczeństwem oraz zarządzania jakością;

8) klasyfikuje wypadki kolejowe według określonych kryteriów;

9) przestrzega zasad postępowania obowiązujących w sytuacji wypadku kolejowego;

10) wypełnia dokumentację związaną z prowadzeniem ruchu pociągów;

11) dobiera rodzaj rozkazu do treści przekazywanej informacji lub polecenia;

12) przekazuje treść rozkazów pisemnych za pomocą urządzeń radiołączności;

13) kieruje ruchem pociągów zgodnie z obowiązującymi zasadami;

14) przestrzega procedur obowiązujących w sytuacji konieczności zatrzymania pociągu lub przepuszczenia innego pociągu nieprzewidzianego w rozkładzie jazdy;

15) przekazuje komunikaty słowne, sygnały ręczne, świetlne i dźwiękowe;

16) odczytuje komunikaty i sygnały bezpieczeństwa przekazywane przez innych uczestników ruchu kolejowego;

17) odczytuje i interpretuje sygnały przekazywane za pomocą urządzeń sygnalizacji kolejowej oraz wskaźników;

18) korzysta z programów komputerowych wspomagających prowadzenie ruchu kolejowego;

19) obsługuje podręczny sprzęt gaśniczy;

20) posługuje się telefonami alarmowymi;

21) formułuje treść telefonogramów alarmowych.

2. Obsługa urządzeń sterowania ruchem i urządzeń łączności

Uczeń:

1) obsługuje urządzenia sterowania ruchem na szlakach kolejowych i posterunkach ruchu;

2) posługuje się planami schematycznymi stacji kolejowych;

3) prowadzi dokumentację związaną z obsługą urządzeń sterowania ruchem kolejowym i urządzeń łączności;

4) obsługuje urządzenia sterowania ruchem na szlakach kolejowych i posterunkach ruchu;

5) obsługuje urządzenia nastawcze i rozjazdy;

6) obsługuje rogatki przejazdowe;

7) obsługuje radiotelefony stacjonarne i przenośne oraz urządzenia megafonowe;

8) odnotowuje nieprawidłowości w działaniu urządzeń łączności;

9) przestrzega, w ściśle określonych przypadkach, obostrzonych procedur prowadzenia ruchu pociągów oraz stosuje zamknięcia pomocnicze;

10) ocenia stan techniczny torów kolejowych;

11) dokonuje oględzin oraz ocenia stan techniczny rozjazdów i zamknięć nastawczych;

12) wykonuje prace związane z konserwacją rozjazdów;

13) obsługuje półsamoczynne i ręczne odłączniki sekcyjne;

14) wyłącza rozjazdy z centralnego nastawiania z zachowaniem zasad bezpieczeństwa;

15) obsługuje agregaty prądotwórcze;

16) obsługuje urządzenia sterowania ruchem kolejowym i urządzenia łączności zasilane prądem elektrycznym;

17) obsługuje urządzenia sygnalizacji alarmowej.

3. Nadzorowanie i koordynacja pracy przewoźników na stacji kolejowej

Uczeń:

1) przestrzega ogólnych oraz szczegółowych zasad prowadzenia pracy manewrowej;

2) określa maksymalne dozwolone szybkości jazdy manewrowej;

3) posługuje się planami przejścia wagonów oraz instrukcjami obsługi stacji i punktów ładunkowych;

4) sprawdza poprawność zestawiania pociągów, ze szczególnym uwzględnieniem rozmieszczenia wagonów z ładunkami niebezpiecznymi, przesyłkami nadzwyczajnymi, nieczynnych pojazdów trakcyjnych;

5) przestrzega zasad i ograniczeń związanych ze stosowaniem trakcji wielokrotnej;

6) dokonuje oględzin technicznych i handlowych składu pociągu;

7) kontroluje przestrzeganie procedur obowiązujących podczas wykonywania szczegółowej i uproszczonej próby hamulca zespolonego;

8) posługuje się stacyjnym rozkładem jazdy pociągów;

9) dokumentuje czas i miejsce pracy poszczególnych przewoźników;

10) kontroluje stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas prowadzenia pracy manewrowej.

A.45. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych

1. Planowanie przewozów pasażerskich i towarowych

Uczeń:

1) sporządza zapotrzebowanie na wagony i pojazdy trakcyjne;

2) sporządza plany efektywnego wykorzystywania wagonów oraz planuje prace związane z obsługą stacji i punktów ładunkowych;

3) dokonuje analizy potoków ładunków na stacji rozrządowej;

4) dobiera pojazdy trakcyjne do rodzaju planowanej pracy;

5) dobiera typ i ładowność wagonów do wielkości masy towarowej;

6) przestrzega zasad racjonalnej gospodarki pojazdami kolejowymi;

7) sporządza blokowy schemat stacji rozrządowej;

8) sporządza schematy obsługi odcinków linii kolejowych pociągami zdawczymi;

9) sporządza harmonogramy pracy manewrowej;

10) oblicza minimalne i rozkładowe czasy przejścia wagonów;

11) oblicza współczynniki pracy manewrowej i obrotu wagonu;

12) ewidencjonuje i oblicza czas pozostawania wagonów towarowych w dyspozycji klienta;

13) prowadzi działania marketingowe związane ze świadczeniem usług przewozowych;

14) przestrzega rozkładów czasu pracy obowiązujących w transporcie kolejowym;

15) sporządza grafiki dyżurów pracowników.

2. Planowanie i realizacja przewozu osób, przesyłek i ładunków

Uczeń:

1) przygotowuje dokumenty przewozowe;

2) planuje drogę przewozu ładunków, przesyłek, osób;

3) korzysta z instrukcji, taryf i innych dokumentów dotyczących organizacji przewozów;

4) wykonuje czynności zdawczo-odbiorcze związane z przyjęciem przesyłek do przewozu i wydaniem przesyłek;

5) przestrzega procedur związanych z przekazaniem i przyjęciem wagonów przed rozpoczęciem i po zakończeniu czynności ładunkowych;

6) sprawdza stan placów, ramp i urządzeń ładunkowych przed rozpoczęciem i po zakończeniu czynności ładunkowych;

7) ustala należności przewozowe, pozaprzewozowe oraz opłaty dodatkowe;

8) ewidencjonuje pobrane należności oraz sporządza sprawozdawczość kasową;

9) obsługuje kasy fiskalne, terminale biletowe oraz wykonuje czynności kasowe;

10) przeprowadza oględziny oraz ocenia stan techniczny wagonów przed ich dopuszczeniem do przewozu;

11) kwalifikuje wagony pod względem przydatności do przewozów krajowych i międzynarodowych;

12) ocenia stan techniczny i kwalifikuje wagony węglarki do wysyłki składami zwartymi;

13) ocenia stan techniczny i handlowy wagonów w składzie pociągu;

14) przestrzega procedur związanych z wykonywaniem szczegółowej i uproszczonej próby hamulca zespolonego;

15) sporządza wykazy pojazdów kolejowych w składach pociągów oraz prowadzi karty prób hamulców zespolonych;

16) wykonuje prace związane z obsługą hamulców;

17) przekazuje dokumenty przewozowe drużynie pociągowej zgodnie z obowiązującymi procedurami;

18) obserwuje wjazd i wyjazd pociągu ze stacji;

19) kontroluje działanie urządzeń wspomagających otwieranie i zamykanie drzwi wagonów;

20) kontroluje zabezpieczanie ładunków przed dostępem osób nieuprawnionych;

21) posługuje się wewnętrznym rozkładem jazdy pociągów;

22) opracowuje proste rozkłady jazdy pociągów oraz sporządza wykresy ruchu;

23) obsługuje instalację elektryczną i nagłośnieniową wagonu pasażerskiego;

24) przestrzega procedur w przypadku wystąpienia pożaru w pociągu lub na terenie przedsiębiorstwa kolejowego.

3. Zarządzanie pociągami i ładunkami

Uczeń:

1) stosuje podstawowe metody wykonywania pracy manewrowej i rozrządu wagonów;

2) posługuje się sygnalizacją stosowaną podczas pracy manewrowej;

3) odczytuje wskazania urządzeń sygnalizacyjnych;

4) przestrzega zasad rozmieszczania pojazdów kolejowych w składzie pociągu;

5) sporządza i interpretuje karty rozrządowe;

6) określa maksymalną szybkość jazdy manewrowej w zależności od rodzaju wykonywanej pracy;

7) przestrzega procedur przekazywania i odbioru wagonów do i od klienta, wykonywanych podczas obsługi punktów ładunkowych;

8) dokonuje oględzin technicznych i handlowych wagonów i ładunków podczas obsługi punktów ładunkowych;

9) określa obowiązki pracowników drużyn: pociągowej, manewrowej i trakcyjnej;

10) obsługuje przenośne terminale biletowe oraz wypisuje bilety ręcznie.