PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Opracowano na podstawie dokumentu z dnia 7 lutego 2012 r.
dietetyk 322001
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.
Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
1. CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie dietetyk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:
1) planowania, prowadzenia i nadzorowania żywienia indywidualnego i zbiorowego osób zdrowych i chorych;
2) organizowania i nadzorowania wszystkich etapów produkcji potraw z uwzględnieniem systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli;
3) oceniania stanu odżywienia, sposobu żywienia i zapotrzebowania na składniki odżywcze osób zdrowych i chorych;
4) udzielania porad dietetycznych i prowadzenia działalności edukacyjnej w zakresie żywienia;
5) prowadzenia dokumentacji żywieniowej w podmiotach leczniczych oraz w zakładach żywienia zbiorowego.
2. EFEKTY KSZTAŁCENIA
Do wykonywania wyżej wymienionych zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, na które składają się:
1) efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów;
(BHP). Bezpieczeństwo i higiena pracy
Uczeń:
1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią;
2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce;
3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych;
5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;
6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka;
7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;
9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia.
(PDG). Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej
Uczeń:
1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej;
2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego;
3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej;
4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi;
5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży;
6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży;
7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej;
8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej;
9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej;
10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej;
11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej.
(JOZ). Język obcy ukierunkowany zawodowo
Uczeń:
1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych;
2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka;
3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych;
4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy;
5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji.
(KPS). Kompetencje personalne i społeczne
Uczeń:
1) przestrzega zasad kultury i etyki;
2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;
3) przewiduje skutki podejmowanych działań;
4) jest otwarty na zmiany;
5) potrafi radzić sobie ze stresem;
6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
7) przestrzega tajemnicy zawodowej;
8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania;
9) potrafi negocjować warunki porozumień;
10) współpracuje w zespole.
(OMZ). Organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika)
Uczeń:
1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań;
2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań;
3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań;
4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań;
5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy;
6) komunikuje się ze współpracownikami.
2) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów PKZ(Z.a);
PKZ(Z.a) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: opiekun medyczny, terapeuta zajęciowy, ortoptystka, opiekunka dziecięca, technik masażysta, higienistka stomatologiczna, asystentka stomatologiczna, technik ortopeda, technik dentystyczny, protetyk słuchu, technik farmaceutyczny, technik sterylizacji medycznej, technik elektroradiolog, technik elektroniki i informatyki medycznej
Uczeń:
1) wyjaśnia ogólną budowę i funkcje organizmu człowieka;
2) charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu zdrowia oraz promocji i profilaktyki zdrowia;
3) przestrzega zasad promocji zdrowia i zdrowego stylu życia;
4) wyjaśnia pojęcia z zakresu patologii, charakteryzuje objawy i przyczyny zaburzeń oraz zmian chorobowych;
5) przestrzega zasad postępowania w przypadku podejrzenia występowania przemocy;
6) charakteryzuje stany nagłego zagrożenia życia;
7) dokonuje oceny parametrów podstawowych funkcji życiowych;
8) udziela, zgodnie z kompetencjami zawodowymi, pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia;
9) rozróżnia sposoby postępowania w razie bezpośredniego kontaktu z materiałem biologicznie skażonym;
10) przestrzega zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi;
11) przestrzega zasad aseptyki i antyseptyki;
12) komunikuje się z pacjentem, jego rodziną i grupą społeczną;
13) charakteryzuje prawne i etyczne uwarunkowania zawodu;
14) identyfikuje miejsce i rolę zawodu w ramach organizacji systemu ochrony zdrowia na poziomie krajowym i europejskim;
15) sporządza, prowadzi i archiwizuje dokumentację medyczną zgodnie z przepisami prawa;
16) stosuje przepisy prawa dotyczące realizacji zadań zawodowych;
17) współpracuje w zespole wielodyscyplinarnym zapewniającym ciągłość opieki nad pacjentem;
18) charakteryzuje organizację ochrony zdrowia w Polsce;
19) wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce;
20) określa źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych;
21) wyjaśnia specyfikę rynku usług medycznych;
22) przestrzega zasad etycznego postępowania w stosunku do pacjentów oraz współpracowników;
23) posługuje się językiem migowym (nie dotyczy zawodu technik masażysta nauczanego w technikum);
24) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.
3) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie dietetyk opisane w części II:
Z.16. Świadczenie usług w zakresie dietetyki
1. Planowanie żywienia osób zdrowych i chorych
Uczeń:
1) rozróżnia produkty spożywcze pod względem ich przydatności w żywieniu dietetycznym;
2) posługuje się aktualnymi tabelami składu i wartości odżywczej produktów spożywczych;
3) przestrzega zasad racjonalnego żywienia różnych grup populacyjnych;
4) przestrzega norm żywienia i stosuje standardy żywienia dietetycznego;
5) opracowuje dzienne racje pokarmowe;
6) opracowuje i wykorzystuje receptury sporządzania potraw i napojów;
7) planuje i ocenia jadłospisy pod względem ilościowym i jakościowym;
8) posługuje się programami komputerowymi do planowania i oceny jadłospisów;
9) sporządza kalkulację kosztów potraw i posiłków w żywieniu indywidualnym i zbiorowym.
2. Prowadzenie i nadzorowanie żywienia osób zdrowych i chorych
Uczeń:
1) rozróżnia asortyment produktów spożywczych;
2) analizuje wartość odżywczą produktów spożywczych i potraw;
3) stosuje system HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Point) oraz przestrzega Zasad Dobrej Praktyki Produkcyjnej GMP (ang. Good Manufacturing Practice) i Dobrej Praktyki Higienicznej GHP (ang. Good Hygiene Practice);
4) organizuje i nadzoruje proces produkcyjny potraw;
5) dobiera metody i techniki obróbki wstępnej produktów spożywczych;
6) przygotowuje potrawy z wykorzystaniem różnych technik kulinarnych dla osób zdrowych i chorych;
7) prowadzi leczenie żywieniowe na zlecenie, przy współpracy i pod nadzorem lekarza;
8) organizuje i nadzoruje ekspedycję potraw;
9) prowadzi dokumentację dotyczącą żywienia;
10) dobiera metody utrwalania żywności;
11) opisuje zmiany wartości odżywczej żywności zachodzące w czasie jej przechowywania;
12) prowadzi instruktaż dla pracowników zatrudnionych przy produkcji żywności pod kątem organizacji stanowisk pracy i przestrzegania Zasad Dobrej Praktyki Produkcyjnej GMP (ang. Good Manufacturing Practice) i Dobrej Praktyki Higienicznej GHP (ang. Good Hygiene Practice).
3. Ocena sposobu żywienia osób zdrowych i chorych
Uczeń:
1) charakteryzuje makroskładniki i mikroskładniki pokarmowe oraz określa ich rolę w organizmie;
2) analizuje metabolizm składników pokarmowych;
3) identyfikuje źródła pokarmowe składników odżywczych;
4) stosuje standardowe metody oceny sposobu żywienia;
5) oblicza wartość energetyczną i odżywczą napojów i potraw;
6) posługuje się programami komputerowymi do oceny sposobu żywienia;
7) porównuje wartość energetyczną i odżywczą racji pokarmowych z normami;
8) określa błędy żywieniowe i rozpoznaje skutki nieprawidłowego żywienia;
9) monitoruje i koryguje sposób żywienia na podstawie określonych wskaźników;
10) określa rolę i zadania instytucji zajmujących się żywieniem człowieka.
4. Prowadzenie poradnictwa dietetycznego i działalności oświatowej w zakresie żywienia
Uczeń:
1) rozróżnia i stosuje metody edukacyjne w zakresie żywienia;
2) promuje zasady żywienia dietetycznego;
3) stosuje standardy postępowania dietetycznego;
4) prowadzi wywiad żywieniowy;
5) wyjaśnia skutki nieprawidłowego żywienia lub braku pożywienia;
6) analizuje wpływ składników nieodżywczych i używek na organizm;
7) wyjaśnia związek pomiędzy żywieniem a występowaniem chorób dietozależnych;
8) prowadzi edukację w zakresie profilaktyki chorób dietozależnych i przeciwdziałania toksykomanii;
9) określa społeczne i ekonomiczne uwarunkowania chorób dietozależnych;
10) rozróżnia alternatywne metody żywienia;
11) interpretuje wyniki badań pacjentów na podstawie norm;
12) udziela porad osobom chorym w doborze diet;
13) stosuje markery stanu odżywienia;
14) propaguje zasady racjonalnego żywienia;
15) realizuje strategię promocji zdrowia według programów przyjętych w Polsce, Europie i na świecie;
16) stosuje przepisy prawa żywnościowego.
3. WARUNKI REALIZACJI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie dietetyk powinna posiadać następujące pomieszczenia dydaktyczne:
1) pracownię poradnictwa żywieniowego, wyposażoną w: stanowisko do udzielania porad żywieniowych, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu z drukarką, ze skanerem, z pakietem programów biurowych oraz z oprogramowaniem do układania zbilansowanej diety, tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych, normy żywienia, jadłospisy, zestaw przepisów prawa i procedur dotyczących prawa żywnościowego, plansze, przyrządy i aparaturę umożliwiającą ocenę sposobu żywienia i stanu odżywienia;
2) pracownię technologii żywienia i dietetyki, w której powinny być zorganizowane następujące stanowiska:
a) stanowiska produkcyjne wykonane ze stali nierdzewnej, wyposażone w: kuchnię gazową lub elektryczną wraz z piekarnikiem z termoobiegiem lub piec konwekcyjno-parowy, warniki do gotowania ryżu i makaronu, ruszt, opiekacz, grill, frytkownicę, patelnię o powierzchni ryflowanej, komplet garnków i rondli ze stali nierdzewnej, patelnie stalowe i z powłoką teflonową, blachy i formy do pieczenia, miski ze stali nierdzewnej, drobny sprzęt kuchenny, zmechanizowany sprzęt gospodarstwa domowego, naczynia stołowe i sztućce do ekspedycji potraw i napojów, pojemniki na odpadki umożliwiające ich segregację, katalogi i poradniki, instrukcje obsługi maszyn, urządzeń i sprzętu gastronomicznego,
b) stanowisko zmywalni naczyń kuchennych, wyposażone w przybory do mycia sprzętu, z możliwością ustawiania czystych naczyń na regałach,
c) stanowisko magazynowe, umożliwiające przechowywanie artykułów spożywczych zgodnie z zasadami HACCP (systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli), dostosowane do rozdzielnego przechowywania: owoców i warzyw z przeznaczeniem na przechowywanie, rozważanie i mycie mięsa, drobiu, nabiału i produktów sypkich,
d) sala konsumpcyjna, wyposażona w: krzesła i stoły oraz szafę do przechowywania bielizny stołowej, porcelany, szkła użytkowego i sztućców, zastawa stołowa do serwowania potraw i napojów,
e) stanowisko zmywania naczyń stołowych przeznaczone do mycia zastawy stołowej zgodnie z zasadami HACCP (systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli), usytuowane w miejscu uniemożliwiającym krzyżowanie się dróg przenoszenia brudnej zastawy z surowcami, półproduktami i wyrobami gotowymi, wyposażone w: miejsce do segregowania brudnej zastawy i usuwania resztek, zlew, maszynę do mycia naczyń z funkcję wyparzania, wózek do przewożenia naczyń czystych;
3) pracownię anatomiczną, wyposażoną w: modele i plansze anatomiczne, foliogramy, przeźrocza, filmy dydaktyczne dotyczące anatomii człowieka atlasy anatomiczne, fantomy osoby dorosłej, dziecka i niemowlęcia do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, defibrylator automatyczny, środki opatrunkowe.
Kształcenie praktyczne może odbywać się w: pracowniach szkolnych, podmiotach leczniczych, zakładach żywienia zbiorowego oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych.
Szkoła organizuje praktyki zawodowe w podmiocie zapewniającym rzeczywiste warunki pracy właściwe dla nauczanego zawodu w wymiarze 4 tygodni (160 godzin).
4. Minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego1)
Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów |
430 godz. |
Z.16. Świadczenie usług w zakresie dietetyki |
950 godz. |
1) W szkole liczbę godzin kształcenia zawodowego należy dostosować do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli odpowiednio dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie.